Tanauan, Batangas: Historical Data Part III
 |
| Historical data from the National Library of the Philippines. |
PART I | PART II | PART III | APPENDICES
[p. 13]
12 – PUZZLES AND RIDDLES
1. Nagtanim ako ng dayap sa gitna ng dagat5. Nang maglihi’y namatay, nang manganak ay nabuhay. – Senigwilas
6. May tatlong babaing nagsimba, ang una ay putiNguni’t nang nagsilabas sila,
Ay pare-parehong nakapula. – Apok, Hitso at Bunga
7. Mataas pa ang ibinitin kaysa pinagbitinan. – Saranggula
8. Buto’t balat, lumilipad. – Saranggula
9. Bahay ni giring-giring, butas-butas ang dingding. – Bithay
10. Aliwan kung buhay, binuhay ng namatay12. Maitim na parang tinta, pumuputi ay hindi naman ikinukula. – Buhok
13. Nang hawak ay patay, nang ihagis ay nabuhay. – Trumpo
14. Iisa-isa na, kinain ko pa, ang natira ay dalawa. – Tulya
15. Alisto ka pandak, daratnan ka ng mabigat. – Dikin
16. Naibigan pa ang basag kay sa buong walang lamat. – Kamatsili
17. Baston ni Adan, hindi mabilang. – Ulan
18. Hindi tao, hindi hayop, tumatakbo. – Agos ng tubig
19. Dahong pinagbungahan, bungang pinagdahonan. – Pinya
20. Isang bumbong gugulong-gulong,
21. Kung araw ay tutulog, kung gabi’y naglilibot. – Kuwago
22. Hindi madangkal, hindi madipa23. Isang prinsesa na nakaupo sa tasa. – Kasoy
24. Heto-heto na, hindi pa nakikita. – Hangin
25. Dalawang bilog na bato, malayo ang naabot. – Mata
26. Isang bayabas, pito ang butas. – Mukha
[p. 14]
27. Isang senyora, hila-hila ang suga. – Karayom at sinulid.
28. Di man itik, di man isda, nakatira sa ilog. – Palaka
29. Hindi hayop, hindi tao, sari-sari ang kinakain. – Kawale
30. Magkabila ay bubong, ang gitna ay alolod. – Dahon ng saging
31. May ulo, walang tiyan
Nguni’t kung ako’y pataying minsan
Ay lalong lalawig ang ingat kong buhay. – Kandila
33. Isang uling, bibitin-bitin. – Duhat
34. Isang butil ng palay, sikip sa buong bahay. – Ilaw
35. Taga nang taga, walang tatal sa lupa – Humahabi
36. Ako’y nagtanim ng saging sa tabi ng birhen. – Kandila
37. Alin sa buong katawan na sa likod ang tiyan? – Binti
38. Ang kabayo kong si Muheno, na sa puwit ang preno. – Karayom
39. Ang anak ay nakaupo na, ang ina ay gumagapang pa. – Kalabasa
40. Baboy ko sa pulo, balahibo’y pako. – Nangka
41. Bahay sa Kapampangan, malapad ang harapan. – Pantalan
42. Baras ng kapitan, hindi mahawakan. – Ahas
43. Balahibong binalot ng balat, balahibong bumalot sa balat, lamang binalot ng balat. – Niyog
44. Bahay ni Kaka, hindi matingala. – Noo
45. Bahay ni Da [Ka?] Ote, haligi’y bali-bali46. Baka ko sa Maynila, abot dito ang unga. – Kulog
47. Alago ko sa Marigundong, may sanga’y walang dahon. – Usa
48. Dalawang urang, nag-uunahan. – Paa
49. Dalawang ibong malayo ang layon. – Mata
50. Dalawang balon, hindi malingon. – Taynga
51. Dalawang libing, laging may hangin. – Ilong
52. Hindi naman hari, hindi naman pari,
53. Hinigit ko ang baging, nagkokora ang matsing. – Kabyawan
54. Puno ay layu-layo, dulo ay tagpu-tagpo. – Bahay
55. Nagtanim ako ng isip sa ilalim ng tubig,56. Binatak ko ang baging, bumuka ang lilim. – Payong
57. Lahat ako ay minamahal, mang-aawit ang aking tatang, suot ko nama’y putian, ang puso ko ay dilaw. – Itlog ng manok
[p. 15]
58. Isda sa kilaw-kilaw, di mahuli’t may pataw. – Dila
59. Maliit pa si kapatid, marunong nang umawit. – Kuliglig
60. Haba mong kinakain, lalo kang gugutumin. – Pauga [purge?]
61. May alaga akong isang hayop, malaki pa ang mata sa tuhod. – tutubi
62. Mayroon akong alipin, sunod ng sunod sa akin. – Anino
63. Tatlong Aeta, nagbabata. – Tungko ng kalan
64. Hindi naman bulag, di makakita sa liwanag. – Paniki
65. Isang bias na kawayan, maraming lamang kayamanan. – Alkansiya
66. Pumutok ay di narinig, tumama ay di nakasakit. – Pamimitak ng araw sa umaga.
67. Ako’y nagtanim ng dayap sa tapat ng dagat,68. Manok kong pula, inutusan ko nang umaga, nang umuwi ay gabi na. – Araw sa langit
69. Manok kong pula, umakyat sa sampaga70. Nagsaing si Bitang, kumulo’y walang gatong. – Gugo o sabon
71. Dalawang pipit, nakadapo sa isang siit. – Hikaw
72. Wala sa langit, wala sa lupa, ang dahon ay sariwa. – Dapo
73. Bato na ang tawag ko, bato pa rin ang tawag mo. – Bato-bato
74. Ako ay may kaibigan, kasama ko kahit saan. – Anino
75. Isang munti kong kumpare, maaaring umakyat kahit sa kahoy na malaki. – Langgam
76. Apat na tao, iisa lamang ang sambalilo. – Bahay
77. Kung araw ay bumbong, kung gabi ay dahon. – Banig
13 – PROVERBS AND SAYINGS
1. Ang hipong tulog ay nadadala ng agos.
2. Ang kayamanan ay bunga ng pagtitiis.
3. Pag may hirap, may ginhawa.
4. Huwag mong ipagpabukas ang magagawa mo ngayon.
5. Ang bayaning masugatan, nag-iibayo ang tapang.
6. Pag may tanim ay may aanihin.
7. Ang malumanay na pangungusap, sa puso’y nakalulunas.
8. Kahoy na babad sa tubig, sa apoy huwag ilalapit, kapag ito’y nag-init, saplitang magdirikit.
9. Kung ikaw ay maliligo sa tubig, ay umagap para huwag abutin ng tabsing ng dagat.
[p. 16]
10. Ang taong hindi marunong lumingon sa pinanggalingan, ay hindi makararating sa paroroonan.
11. Ang labis sa salop ay dapat kalusin ang labis sa sukat ay dapat putulin.
12. Anumang taas ng lipad ng pugapog ay sa lupa di pupulpog.
13. Pag may burol, may labak.
14. Ang mahaba ay maganda, may puri at may buhay pa.
15. Pag may kasayahan ay may kalungkutan.
16. Ang tubig na lagaslagasan, arukin ma’y mababaw; ang tubig na matining, aruking may malalim.
17. Ang kapangahasan ay bunga ng pag-asa.
18. Ang lakad na matulin, matinik ma’y malalim; ang lakad na marahan, matinik ma’y mababaw.
19. Bahaw man at magaling, daig ang bagong saing.
20. Maputi man at durog, daig ang garingang subok.
21. Aanhin pa ang damo kung patay na ang kabayo?
22. Ang laki sa layaw, karaniwa’y hubad.
23. Ang santol ay hindi bubunga ng mabolo.
24. Kung anong bukang-bibig, siyang laman ng dibdib.
25. Ang kamay na manipis ay may hawak na hapis.
26. Ang kasipagan ay kapatid ng kayamanan.
27. Pagkaraan ng ulap, lilitaw ang liwanag.
28. Kapag may isinuksok ay may madudukot.
29. Kapag ang tao’y matipid, maraming maililigpit.
30. Ang matibay na kalooban, lahat ay nagagampanan.
31. Ang taong maagap ay daig pa ang masipag.
32. Ang walang pagod magtipon, walang hinayang magtapon.
33. Kung tunay na tubo, matamis hanggang dulo.
34. Huli man daw at magaling, ay naihahabol din.
35. Di man magman ng ari, magmamana ng ugali.
36. Walang binhing masama sa mabuting lupa.
37. Sa maliit na dampa ay nagmumula ang dakila.
38. Nakikita ang butas ng karayom, hindi nakikita ang butas ng palakol.
39. Kung pinukol ka ng bato, pukulin mo naman ng tinapay.
40. Ang naglalakad ng matulin, kung matinik ay malalim.
41. Kapag tinawag na utang, sapilitang babayaran.
42. Ang hindi lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan.
[p. 17]
43. Wika at balong ihagis, di na muling magbabalik.
44. May tainga ang lupa, may pakpak ang balita.
45. Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa.
46. Ang maikli ay dudugtungan, ang mahaba ay babawasan.
47. Ang pagmamahal sa sarili ay nakabubulag.
48. Ang maniwala sa sabi-sabi, walang bait sa sarili.
49. Bago gawain ang sasabihih, maki-ilang isipin.
50. Walang matibay na baging sa magaling umalambitin.
51. Walang matiagang birhen sa matiagang manalangin.
52. Kung pinukol ka ng bato, iganti mo’y puto.
53. Walang mataas na bakod sa taong natatakot.
54. Pag ang punla ay hangin, bagyo ang aanihin.
55. Ang taong mapagbulaan, ay hinlog na magnanakaw.
56. Kapag may isinuksok, may titingalain.
14 – METHODS OF MEASURING TIME, SPECIAL CALENDARS
(a) Methods of Measuring Time:(2) The crowing of the cocks at night.
(3) The length of the shadow by day, and at night when there is a moon.
(4) The homing of the fowls.
(5) The position of the stars, the constellations and the moon, whenever there is, at night.
(b) Special Calendars: None
15 – OTHER FOLKTALES
N O N EPart Three: OTHER INFORMATION
16 – INFORMATION ON BOOKS AND DOCUMENTS TREATING OF
THE PHILIPPINES AND THE NAMES OF THEIR OWNERS
No information on books and documents treating of the Philippines and the names of their owners can be gathered owing to the last global war which caused the total destruction of all important records and documents made by some of the illustrious sons of Tanauan. It is, however, very certain that Apolinario Mabini, although born in Talaga, a barrio of Tanauan, is considered the first and foremost son of the community. Of the outstanding books Mabini had written, “The Rise and Fall of the Philippine Revolution” is considered Mabini’s masterpiece. The book is at present to be found at the Philippine National Library and Museum. Mabini’s “True Decalogue” was and still is the food for thought for small children. Printed forms of this Decalogue had been furnished each school during the pre-war days in almost every classroom.
[p. 18]
17 – THE NAMES OF THE PHILIPPINE AUTHORS BORN OR RESIDING IN THE COMMUNITY, THE TITLES AND SUBJECTS OF THEIR WORKS, WHETHER PRINTED OR IN MANUSCRIPT FORM, AND THE NAMES OF THE PERSONS POSSESSING THEM.
PART I | PART II | PART III | APPENDICES